BASIN VE HALKLA İLİŞKİLER MÜŞAVİRLİĞİ

Vatandaşları haksız suç isnatlarına karşı korumak amacıyla hayata geçirilen lekelenmeme hakkı düzenlemesi ile masumiyet karinesi korunuyor.  Yargı Reformuyla güçlendirilen bu düzenleme kapsamında 4 yılda 409 bin 546 kişi hakkında Soruşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar (SYOK) verildi.

VATANDAŞLARIN LEKELENMEME HAKLARI KORUNUYOR

Lekelenmeme hakkı konusunda Ceza Muhakemesi Kanununun 158. maddesinde yapılan değişiklik sonrasında 4 yılda yapılan 606 bin 650 ihbardan 409 bin 546 dosyada SYOK verildi. Böylece yüzbinlerce kişinin ‘lekelenmeme hakkı’ korunmuş oldu.

2017’de açılan 13 bin 930 ihbar dosyasından 3 bin 738’i, 2018’de 80 bin 865 dosyadan 38 bin 683’si, 2019’da 176 bin 380 dosyadan 119 bin 624’i, 2020’de 200 bin 285 dosyadan 141 bin 960’ü hakkında SYOK verildi.  2021 yılının 7 aylık döneminde ise 135 bin 190 ihbar dosyasından 105 bin 541’i SYOK ile sonuçlandı. Böylece 4 Eylül 2017 tarihinden itibaren 606 bin 650 ihbar dosyasının 409 bin 546’sı SYOK ile sonuçlandı.

SOYUT VE MADDİ DAYANAKTAN YOKSUN İHBARLARDA UYGULANIYOR  

694 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 2017 yılında Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 158’inci maddesinde yapılan düzenleme ile yargılamalarda soyut ve maddi dayanaktan yoksun soruşturma dosyalarıyla kişilerin herhangi bir denetimden geçmeksizin ‘şüpheli’ olarak nitelendirilmesinin önüne geçildi. Asılsız, soyut ve maddi dayanaktan yoksun ihbar ve şikayetlerin önüne geçilerek vatandaşların şeref ve itibarının zedelenmemesi sağlandı.

ANAYASA VE AİHS’NE UYGUN OLARAK HAYATA GEÇİRİLDİ, YARGI REFORMUYLA GÜÇLENDİRİLDİ

Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) uygun olarak hayata geçirilen ve yargı reformu ile güçlendirilen düzenlemeyle, kişilerin vazgeçilmez ve devredilmez haklarından olan masumiyet karinesinin ihlal edilmesinin önüne geçiliyor. Lekelenmeme hakkı ile bir araştırma yapılmasını gerektirmeyecek derecede açık şekilde anlaşılan ihbar ve şikayetler artık doğrudan soruşturma konusu yapılmıyor, kişiler yersiz şekilde adli kayıtlarda ‘şüpheli’ sıfatıyla anılmıyor. Böylelikle telafisi mümkün olmayan zararlara sebebiyet verilmesi ve lekelenmeme hakkının zedelenerek masumiyet karinesinin ihlal edilmesi engelleniyor.

YENİ MAĞDURİYETLERİN ÖNÜNE GEÇİLDİ

Uygulama kapsamında Cumhuriyet Başsavcılıklarınca kişilerin ‘lekelenmeme hakkı’ gözetilerek soyut ve genel nitelikte olmadığı veya konusunun suç oluşturmadığı açıkça anlaşılan ihbar ve şikayetlerle ilgili SYOK verildi. Bu durumlar için Cumhuriyet Başsavcılıklarında ayrı bir kayıt tutulurken, soruşturma yapılmasına yer olmadığına dair kararlar, ilgili kolluk birimine bildirilip kolluk kayıtlarının da düzeltilmesi temin edildi. Böylece asılsız şikayete konu olan kişilerin, iradesi dışında oluşmuş suç ve soruşturma kayıtları üzerinden yeni mağduriyetlere uğramasının önüne geçildi.

Düzenleme ile ayrıca lekelenmeme hakkı ve hak arama hürriyeti arasında bir denge kurulabilmesi de sağlandı. Hak arama hürriyeti kapsamında soruşturma yapılmasına yer olmadığına ilişkin kararlara karşı, ihbar ve şikayette bulunanlara itiraz hakkı da tanındı.