Adalet Bakanı Abdulhamit Gül, hukuk devletinin temel şartının 83 milyon vatandaşın kendisini emin ve güvende hissetmesi olduğunu belirterek, “Hukuk devleti niteliğinin ayrılmaz parçası da yargının bağımsız ve tarafsız olmasıdır. Bu nedenle hukukun üstünlüğünün daha da geliştirilmesi reform anlayışımızın merkezinde yer almaktadır.” dedi.
Adalet Bakanı Abdulhamit Gül, Ceza İşleri Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen ‘Ceza Hukukunda Alternatif Çözüm Yolları Sempozyumu’na katıldı. Programda bir konuşma yapan Bakan Gül, sempozyumda çıkacak tüm önerilerin teori ve pratikte yargı camiasına faydalı olacağını aktardı. Bakan Gül hukuk devletinin önceliklerine değinerek, “Hukuk devletinin temel şartı 83 milyon vatandaşımızın kendisini emin ve güvende hissetmesidir. Hukuk devleti niteliğinin ayrılmaz parçası da yargının bağımsız ve tarafsız olmasıdır. Bu nedenle hukukun üstünlüğünün daha da geliştirilmesi reform anlayışımızın merkezinde yer almaktadır. Ülkemizde toplumsal barışın, refahın ön koşulu adaletin tesis edilmesidir. Adliyenin kapısı adaletin kapısıdır. Bu kapıya gelen herkes hakkına erişeceğini ve en saygın biçimde muamele göreceğine inanmalı ve yaşamalıdır. Hukuku yaşatacak olan uygulamanın kendisidir. Bir dosyada verilen bir kararla ilgili, ‘Kim olsa aynı kararı verirdi’ dedirtebiliyorsak orada hakikat ortaya çıkmıştır. Bırakın adalet yerini bulsun, isterse kıyamet kopsun. Yargı konjonktüre, hatıra, birilerin dediğine bakmaz. Yargı dosyaya, vicdana, hukuka Anayasa’ya bakar. Bizim yargı mensuplarından beklediğimiz budur. Adalet yerini bulsun. Ne olursa olsun yargı mensuplarının yanında HSK vardır, millet vardır.” diye konuştu.
“YATIRIMCININ HUKUKİ GÜVENCE VE İSTİKRAR BEKLENTİSİNİ DE EN YÜKSEK ŞEKİLDE KARŞILAMAK HEPİMİZİN GÖREVİDİR”
Demokratikleşme ve erişilebilir adalet sistemini insan onurunun yükseltilmesi olarak gördüğünü belirten Bakan Gül, “Yargı reformu belgemiz, öngördüğümüz yeni düzenlemelerle ülkemizin önünü açacak, erişilebilir adalet sistemiyle yatırım ortamının iyileşmesine hizmet edecektir. İster yerli, ister yabancı yatırımcı olsun uzun vadeli yatırımcılar da öngörülebilir, sonuçları kestirilebilir bir hukuk pratiğiyle yakından ilgilidir. Anayasa, kanun, hukuk uygulanmak için vardır. Yargı sisteminin kalitesi, hızı, ihtiyaçlara cevap verebilme kapasitesi yatırım ortamını geliştiren temel şartlardandır. Yatırımcının hukuki güvence ve istikrar beklentisini de en yüksek şekilde karşılamak hepimizin görevidir” şeklinde konuştu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatlarıyla ceza adaleti sisteminin alternatif çözüm yollarıyla birlikte birçok yönüyle ele alınacağını ifade eden Bakan Gül, “Dünyada cezada eleme sistemleri gittikçe artmaktadır. Uzlaşma, seri basit yargılama gibi konular çok önemli başlıklardır. Beraatla sonuçlanması yüksek olan davaların açılmaması ortak bir beklentidir. Savcılarımızın bu çerçevede yetkilerini arttırmamız gerekiyor” ifadelerine yer verdi.
“TUTUKLULUK İSTİSNADIR”
Adalet Bakanı Abdulhamit Gül, 2019 yılına dair istatiksel oranları da şu şekilde paylaştı:
“2019 yılında savcılıklarımıza 3 milyon 494 bin 231 dosya gelmiş. Önceki yıldan devreden 1 milyon 592 bin 319 dosyayla birlikte toplam dosya sayısı 5 milyon 86 bin 550 olmuş. Faili araştırmaya devam edilen dosyalar hariç 5 milyon dosya savcılıklara gelmiş. Aynı yıl ceza mahkemelerine yıl içinde açılan dosya sayısı 1 milyon 684 bin 483’dir. Bakılan toplam dosya sayısı ise 3 milyon 110 bin 371. 2019 yılında savcılıklara gelen fiillerin yüzde 52.7’si hakkında ‘Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair’ karar verilmiş yani yarıdan fazlası takipsizlik kararıyla sonuçlanmış. Açılan davalarda mahkumiyet oranı yüzde 46,8 olmuştur. Mahkemelerde verilen kararların yüzde 53,2’si ise beraat, hükmün açıklanmasının geri bırakılması gibi kararlar. Bunlar bizim için çok önemli veriler. Bu rakamlar, özellikle beraat oranları bize Faruk Erem’in ‘Adalet, yanıldığını anlayınca geri veremeyeceğini hiç almamalıdır’ sözünü tekrar hatırlatmaktadır. ‘Pardon’ dediğinizde içeride tutuklu kalan kişinin o günleri, ticari itibarı geri gelmiyor. Asıl olan tutuksuz yargılamadır. Tutukluluk istisnadır.”
“MAĞDUR ŞİKAYET ETTİĞİNE PİŞMAN OLMAMALI, ŞÜPHELİ DE HAKSIZ YERE MAĞDUR EDİLMEMELİ”
Çok uzun bir ceza yargılama süreci olduğuna değinen Gül, buradaki en önemli hususun da adaletin yerini bulması olduğunu söyledi. Bakan Gül, “Uygulamalardaki amacımız, vatandaşımız için ilave bir yük getirmemesi. Mağdur şikayet ettiğine pişman olmamalı, şüpheli de haksız yere mağdur edilmemeli. Milletimizin beklentisi, adil kararın makul bir şekilde verilmesidir. Geciken adalet caydırmaz, geciken adalet onarmaz, geciken adalet tecelli de etmez” dedi.
Yargının iş yükünün azalmasının bir dosyaya ayrılan sürenin artması anlamına geldiğini söyleyen Gül, bu durumun da kararların isabet oranına doğrudan etki ettiğini belirtti. Uygulamayı bu strateji doğrultusunda yönlendirecek mevzuat değişikliğini 24 Ekim 2019 tarihinde yürürlüğe giren ‘Birinci Yargı Paketi’yle sisteme işlerlik kazandırıldığını aktaran Gül, “Halihazırda 901 cumhuriyet savcısı, 815 hakim seri muhakeme işleri ile görevlidir. Bu yeni iki uygulamanın da başarıyla uygulandığını, her kesimin çok memnun olduğunu belirtmek isterim” diye konuştu.
Söz konusu uygulama sonuçlarına ilişkin rakamların oldukça çarpıcı olduğunu söyleyen Gül, “Klasik yargılamada bir ceza kovuşturmasında kararın kesinleşmesi ortalama 1 yıl 7 ay sürerken, seri muhakeme usulü uygulanan dosyalarda kararın ortalama 2 haftada kesinleştiği görülmektedir. Bugüne kadar 45 bin 190 dosyada seri muhakeme usulüyle hükme varılmıştır. Yani 45 bin dosya daha önce 1 buçuk yıl boyunca ceza muhakemesinin tüm evrelerini dolaşıyorken, yeni dönemde 2 haftada bitmiştir. Basit yargılama kapsamına giren suçlar, klasik yargılamada takvimden ortalama 2 yıl 6 ay götürmekteydi. Şimdi aynı suçlarda ortalama 6 ayda hüküm kesinleşmektedir” açıklamasında bulundu.
“HUKUKUN GÜVENİLİRLİĞİ EKONOMİNİN DE GÜVENİLİRLİĞİNİ DESTEKLİYOR”
Bakan Gül, sempozyumun ardından gazetecilerin sorularını da yanıtladı.
Reformların sürekli ve dinamik olduğunu, her zaman yapılması gerektiğini vurgulayan Gül, 2023'e kadar daha güvenilir bir hukuk sistemi için çalışmalarına devam ettiklerini anlattı. Bakan Gül, "Hukukun güvenilirliği ekonominin de güvenilirliğini destekliyor, iç içe geçmiş bir konumda. Uygulamada elbette daha iyi uygulamaları görmek istiyoruz." ifadelerini kullandı.
İnsan Hakları Eylem Planı'nın önlerinde olduğunu, bu konuyu da ekonominin tüm taraflarıyla ele aldıklarını aktaran Gül, "Bu konuda daha fazla güvence nasıl olur, yakın zamanda iş dünyasının bu konudaki beklentilerini de Hazine ve Maliye Bakanımızla birlikte dinleyeceğiz. Adaletin tecellisi hem yerli hem yabancı yatırımcı için çok önemli. Burada da ne eksikler var, çalışmalarımızı sürdürüyoruz." diye konuştu.
Hakim ve savcılardan beklentilerinin kim ne der kaygısına düşmeden Anayasa ve hukuk çerçevesinde kararlar vermeleri olduğunu belirten Gül şunları kaydetti:
"Esasen milyonlarca dosya içerisinde belli dosyalar gündemi meşgul ediyor, bu konuda bir değerlendirmeye tabi tutuluyor. Aslolan bu konuda, yani güncel meselelerden uzak bir şekilde hukukun, adaletin tesisi. Bu hususlarla alakalı HSK'nin ilke kararları var. Terfide bunlar dikkate alınıyor. Verilen tüm kararları, hem Anayasa Mahkemesi hem AİHM, bu süreci takip eden yeni uygulamalarımız var. Bunlarla ilgili de yine ilave ne gerekir, ne olur, bunun yine arayışları içerisindeyiz, bu konuda adımlarımızı atmaya devam ediyoruz. İster yabancı, ister yerli yatırımcı, ister işçi, ister çiftçi, ister işveren, ne olursa olsun hukuk güvenliğini bu anlamda vatandaş lehine koruyacak, tutuklamaların keyfiliğinden uzak, tutuklamayı istisna olarak değerlendiren, hukuk güvenliğini daha da güçlendiren uygulamaları hep beraber sağlayacağız. Bu anlamda çok önemli adımlar oldu ama 2023 hedefleri doğrultusunda daha hızlı, daha güçlü adımları da hem yasama hem uygulama çerçevesinde yapmaya devam edeceğiz.”